Shqipëria, jo vetëm që ka shpenzimet më të ulëta për shëndetësinë nga gjithë shtetet e Europës Juglindore, por dhe në vitet e ardhshme planifikon që t’i ulë më tej ato.
Në kontekstin e situatës që po kalon e gjithë bota, nga pandemia e Covid-19, kjo shihet me shqetësim në një raport të fundit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara për planin e përgjigjes për rimëkëmbjen social ekonomike ndaj Covid-19. Raporti thekson dhe rrezikun që të anashkalohet trajtimi i sëmundjeve të tjera. Këtu ndikon ndër të tjera dhe fakti që një pjesë e mirë e buxhetit është riaolokuar për Covid-19 dhe është ulur vëmendja për trajtimin dhe parandalimin e sëmundjeve të tjera.
“Duhet theksuar se shpenzimet publike për shëndetësinë si pjesë e PBB-së janë më të ulëta në Shqipëri (2.97%) sesa në shumicën e vendeve të Evropës Juglindore, dhe parashikimet për vitet 2020-2022 tregojnë një ulje të lehtë në 2.94% deri në vitin 2022. Kjo tendencë është veçanërisht shqetësuese nëse duhet të ndërtojmë dhe të fuqizojmë një sistem shëndetësor më të mirë. Projeksioni i OBSH për vitin 2020-2022 tregon se Shqipëria do të shpenzojë për tre vitet e ardhshme më pak se 10% për shëndetin nga paratë e përgjithshme publike. Rënia e burimeve për kujdesin parësor është shqetësuese. Strategjia për zhvillimin e kujdesit parësor në Shqipëri kërkon një buxhet të rritur në 25%. Roli i rëndësishëm i kujdesit parësor në përgjigjen dhe shërimin e COVID 19 është i rëndësishëm”, thuhet në raport.
Raporti thekson se është e rëndësishme që vendi ka treguar një aftësi të shpejtë dhe intensive të qeverisjes së sistemit shëndetësor dhe reagimit: nga aktet ligjore, identifikimi i hershëm, testimin dhe përcjelljen e rasteve, transferimin dhe zhvendosjen e fondeve, riorganizimin e shërbimeve dhe fuqinë punëtore shëndetësore, dhe monitorimin dhe shërbimet e informacionit. Këto duhet të vazhdojnë dhe madje të forcohen.
Sidoqoftë, gjatë bllokimit, një numër i shërbimeve shëndetësore publike janë prekur, çka mund të çojë në një “valë” të mundshme të sëmundjeve që nuk lidhen me COVID: në nivelin e pacientëve, të gjitha shërbimet u pezulluan përveç urgjencës dhe ndjekjes / trajtimit për disa kategori të pacientët; dhe në nivelin ambulant, kontaktet e personelit shëndetësor me pacientët u minimizuan. Duhet vëmendje specifike për të rifilluar imunizimin, kontrollimin e kancerit, menaxhimin e rasteve të pacientëve kronikë, pacientëve me HIV dhe TB dhe programe të shëndetit publik.
Raporti thekson se riaolikimi i buxhetit për COVID -19 do të ketë efekte afatgjata në shërbimet shëndetësore dhe sigurimin e kujdesit shëndetësor, si dhe të ndikojë sektorët e tjerë: 25 milion USD u transferuan nga sektorët e tjerë, fondet nga programet specifike shëndetësore të buxhetit u zhvendosën në aktivitetet e COVID-19, dhe një sferë e kontratave shëndetësore u pezullua. Kjo përkthehet në humbje, për sa i përket diagnozës së pazbuluar, humbjeve nga mosparandalimi, humbjet nga mungesa e trajtimit të duhur, si dhe humbjeve që mund të vijnë në vitet e shëndetshme të jetës.
Raporti shton se u morën masa për të rritur ose ruajtur disponueshmërinë e punonjësve shëndetës. Këto përfshijnë kthimin e punonjësve shëndetësorë nga pensioni, mobilizimin e tyre nga fusha të ndryshme mjekësore dhe angazhimin e studentëve dhe banorëve. Kjo forcë shtesë shëndetësore është e rëndësishme për të vazhduar reagimin efektiv shëndetësor. Fatkeqësisht, rreth 8% e punonjësve të kujdesit shëndetësor janë të infektuar me virusin COVID-19, duke sjellë një ngërç për fuqinë punëtore shëndetësore.
